Leki moczopędne stanowią szeroką dziedzinę farmakologii. Stosuje się je nie tylko w leczeniu chorób związanych z układem moczowym. Pomocne są w marskości wątroby, obrzęków, zatruć lekami wydalanymi przez nerki. Stanowią ważną grupę substancji stosowanych w terapii nadciśnienia.
Jaki jest podział leków moczopędnych?
- Leki moczopędne działające na kanalik kręty bliższy:
- Sulfonamidy hamujące aktywność dehydratazy węglanowej (acetazolamid, brynzolamid, dorzolamid).
- Pętlowe leki moczopędne:
- Pochodne sulfonamidowe (furosemid).
- Pochodne sulfonylomocznika (ftorasemid).
- Pochodne kwasu dichlorofenoksyoctowego (kwas etakrynowy).
- Leki moczopędne działające na korowy odcinek kanalika krętego dalszego:
- Tiazydy (hydrochlorotiazyd).
- Leki moczopędne o działaniu podobnym do tiazydów (chlortalidon, klopamid).
- Leki moczopędne działające na końcowy odcinek kanalika krętego dalszego i kanalik zbiorczy:
- Leki działające antagonistycznie do aldosteronu (spironolaktony, eplerenon).
- Leki działające niezależnie od aldosteronu (triamteren, amiloryd).
- Leki działające antagonistycznie do wazopresyny (akwaretyki).
- Leki moczopędne zwiększające przesączanie w kłębuszkach nerkowych:
- Ksantynowe leki moczopędne.
- Roślinne leki moczopędne.
- Leki moczopędne o działaniu osmotycznym.
W leczeniu nadciśnienia stosuje się głównie tiazydy, leki moczopędne o działaniu podobnym do tiazydów (chlortalidon, klopamin, indapamid), a także w skojarzeniu z nimi, leki moczopędne działające antagonistycznie do aldosteronu (spironolakton, epleneron), leki blokujące kanały sodowe w końcowych odcinkach kanalików krętych dalszych i w kanalikach zbiorczych (triamteren, amiloryd).
Jaki jest mechanizm działania?
Działanie hipotensyjne tiazydów, jak i leków o podobnym działaniu jest związane ze zmniejszeniem objętości osocza i płynu pozakomórkowego. Powoduje to obniżenie oporu obwodowego. Diuretyki tiazydowe wpływają także na spadek twardości naczyń krwionośnych.
Leki blokujące kanały sodowe w końcowych odcinkach kanalików krętych dalszych i w kanalikach zbiorczych swoje działanie zawdzięczają zatrzymywaniu jonów potasu. Blokując kanały sodowe, zmniejszają resorpcję jonów sodu i uniemożliwiają jego wymianę na jony potasu.
Jakie są działania niepożądane leków moczopędnych?
Tiazydy, jak i inne leki moczopędne stosowane w leczeniu nadciśnienia wykazują wiele działań niepożądanych. Są to m.in. zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, zwiększenie stężenia glukozy, hiperurykemia, a także hiperlipidemia. Substancje stosowane w terapii nadciśnienia mogą także powodować hiperkaliemię (szczególnie spironolakton, eplerenon, amiloryd). Występują także bóle głowy, zawroty, biegunka, wymioty, a nawet zaburzenia czynności nerek.
Przeciwwskazania do stosowania leków moczopędnych
Ze względu na swoje działanie, tiazydów ani leków o podobnym mechanizmie nie należy stosować podczas ciąży. Przeciwwskazaniem jest także zespół metaboliczny i dna moczanowa. Diuretyki oszczędzające potas nie mogą być stosowane u osób nadwrażliwych, z upośledzoną funkcją nerek. Nie można ich łączyć z inhibitorami konwertazy angiotensyny, lekami blokującymi układ RAA czy z suplementami soli potasu.
ŹRÓDŁA:
- Janiec W., Kompendium Farmakologii, 2021, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
