Problem nadmiernego ciśnienia jest przeważnie kojarzony z osobami dorosłymi i seniorami. W rzeczywistości nadciśnienie tętnicze występuje również u dzieci. Kiedy mowa o występowaniu nadciśnienia? Co stanowi jego najczęstszą przyczynę? Jak wygląda leczenie nadciśnienia u małego pacjenta?
Nadciśnienie u dzieci – jakie ma przyczyny?
Występowanie problemów z ciśnieniem w młodym wieku może mieć różnorodne podłoże. Jednym z najtrudniejszych w leczeniu jest pierwotne nadciśnienie tętnicze, nierzadko określane mianem idiopatycznego lub samoistnego, co wynika z nie do końca poznanej przyczyny występującego problemu. Zdaniem specjalistów większość tego typu przypadków jest uwarunkowana nieprawidłowym stylem życia – idiopatyczne nadciśnienie tętnicze jest znacznie częściej domeną starszych dzieci, które wskutek np. nieprawidłowego odżywiania lub wczesnego palenia papierosów są bardziej narażone na występowanie tego zaburzenia.
Im dziecko jest młodsze, tym większa szansa na występowanie wtórnego nadciśnienia tętniczego – zwłaszcza jeżeli towarzyszą mu obciążenia okołoporodowe (np. wcześniactwo czy mała masa urodzeniowa). Nietrudno domyślić się, że to schorzenie jest rezultatem lub objawem współtowarzyszącym konkretnej chorobie. Pozytywnym aspektem tej postaci dziecięcego nadciśnienia jest łatwiejsza możliwość zdiagnozowania. Do najczęstszych przyczyn wtórnego nadciśnienia należą:
- rozmaite choroby nowotworowe;
- choroby nerek i naczyń nerkowych;
- otyłość i zaburzenia metaboliczne np. cukrzyca;
- problemy endokrynne np. zaburzenia tarczycy czy nadnerczy;
- schorzenia pulmonologiczne np. zaburzona drożność oskrzeli, zmiany zapalne płuc.
Ostatnią postacią jest nadciśnienie monogenowe, które stanowi efekt mutacji genetycznej jednego z genów odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia.
Jak wygląda diagnostyka nadciśnienia u dzieci?
O nadciśnieniu mowa wówczas, gdy lekarz wykonuje co najmniej 3 pomiary w podobnych odstępach czasu, a uzyskany wynik jest podwyższony I bardzo podobny w każdym z pomiarów. Pod kątem wyników pomiarowych wyróżnia się trzy stopnie zaawansowania problemu:
- Nadciśnienie I stopnia – od 95 do 99 centyli lub ponad 99 centyle (max 5 mmHg);
- Nadciśnienie II stopnia – ponad 99 centyli (+ 5 – 30 mmHg);
- (ciężkie) Nadciśnienie III stopnia – ponad 99 centyli (+ ponad 30 mmHg).
Diagnozowanie nadciśnienia tętniczego u dzieci jest niezwykle trudnym zadaniem. Wynika to z dużych różnic pomiarowych, które wynikają z szeregu czynników m.in. płci, wzrostu czy wieku i ewentualnych zmian w organizmie związanych z procesem dojrzewania. Specjalista może zalecić wykonanie szeregu dodatkowych badań m.in. scyntygrafię nerek, ECHO i EKG serca, badanie moczu czy kompleksową analizę krwi.
Jakie są objawy nadciśnienia tętniczego u dzieci?
Wśród objawów wyróżnia się:
- Obniżony nastrój;
- Krwawienie z nosa;
- Ból i zawroty głowy;
- Pogorszenie skupienia uwagi;
- Spadek wydolności fizycznej;
- Problemy z oddychaniem i napady duszności;
- Nieprawidłowości neurologiczne np. problemy z widzeniem, drgawki.
Leczenie nadciśnienia u dziecka
W pierwszej kolejności zalecane jest wdrożenie zmian w dotychczasowym stylu życia. Redukcja masy ciała, zwiększenie poziomu aktywności fizycznej, regularne spożywanie zdrowych posiłków i odejście od przetworzonej żywności, przestrzeganie prawidłowego nawodnienia – te zalecenia są przeważnie skierowane do dzieci borykających się z problemem pierwotnego nadciśnienia tętniczego.
Gdy powyższe metody nie przynoszą pożądanych rezultatów, należy rozpocząć farmakoterapię. Leki hipotensyjne dla dzieci i młodzieży są identyczne jak w przypadku osób dorosłych – zadaniem lekarza jest jednak odpowiednie zmniejszenie dawki i dostosowanie produktu leczniczego do problemu pacjenta. Należy pamiętać, że w wielu przypadkach nadciśnienie tętnicze jest problemem współtowarzyszącym innej chorobie i tym samym leki hipotensyjne mogą stwarzać ryzyko występowania niebezpiecznych interakcji.
Leki rekomendowane do zwalczania nadciśnienia tętniczego u dzieci to:
- Antagoniści receptora aldosteronu (np. Spironolakton);
- Antagoniści wapnia (np. Amlodipina);
- β-adrenolityki (np. Propranolol);
- Blokery receptora angiotensyny (np. Walsartan);
- Diuretyki (np. Furosemid);
- Ośrodkowe α-adrenolityki (np. Klonidina);
- Wazodylatatory (np. Minoxidil).
Bibliografia:
- Żurawski A., et al. „Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczące postępowania z dzieckiem z podwyższonym ciśnieniem tętniczym” Forum Medycyny Rodzinnej 2015, 9(5): 349-375.
