Leki o właściwościach hipotensyjnych stanowią najskuteczniejszą formę wsparcia organizmu w walce z nadciśnieniem tętniczym. Warto jednak wiedzieć, że stosowanie tych preparatów może powodować skutki uboczne. Jakie są najczęstsze działania niepożądane leków na nadciśnienie?
Jakie są przyczyny i objawy nadciśnienia tętniczego?
O nadciśnieniu tętniczym mówimy wówczas, gdy wartość skurczowego i rozkurczowego ciśnienia przez dłuższy czas jest podwyższona – wyniki pomiaru są większe aniżeli 140/90 mmHg. Trudno wskazać na jedną konkretną przyczynę występowania nadciśnienia, bo zwykle stanowi efekt kilku czynników. Najczęściej wymienia się tu kwestie związane z aktualnym stylem życia.
Nadciśnienie tętnicze występuje przeważnie u osób z nieodpowiednią dietą (tj. w której dominują produkty bogate w sól i niezdrowe tłuszcze), spożywających duże ilości alkoholu, palących papierosy i stroniące od aktywności fizycznej. Niemniej jednak nadciśnienie tętnicze może stanowić następstwo niektórych chorób (np. niewydolności pracy nerek, schorzeń układu nerwowego czy zaburzeń hormonalnych). W innych przypadkach przyczyną nadciśnienia może być długotrwałe oddziaływanie silnego stresu bądź stosowanie niektórych leków (np. łatwo dostępne niesteroidowe leki przeciwzapalne i środki przeciwbólowe).
Oprócz podwyższonej wartości ciśnienia warto zwrócić uwagę na inne objawy, które mogą sygnalizować problem z nadciśnieniem to duszność, uderzenia gorąca, regularne bóle głowy, ból w klatce piersiowej, obniżony nastrój i rozdrażnienie, trudności ze snem i zasypianiem, zwiększona męczliwość w trakcie wysiłku.
Jakie są rodzaje leków na nadciśnienie?
- Sartany;
- Diuretyki;
- β-adrenolityki;
- Inhibitory ACE;
- antagoniści wapnia.
Jakie są najczęstsze działania niepożądane leków na nadciśnienie?
Celem stosowania leków hipotensyjnych jest przede wszystkim obniżenie nadmiernego ciśnienia tętniczego i zminimalizowanie ryzyka występowania chorób układu krążenia. Stosowanie środków farmakologicznych ma również za zadanie polepszyć jakość życia pacjenta i ułatwić mu codzienne funkcjonowanie. Jednak leki na nadciśnienie nie są pozbawione wad – oto lista najczęściej występujących działań niepożądanych, które mogą pojawić się w trakcie farmakoterapii.
Hipokalemia i hiperkalemia
Nadmierna utrata jonów potasu z moczem stanowi rezultat leczenia diuretykami tiazydowymi i pętlowymi, zwykle zbyt wysokimi dawkami. Konsekwencjami może być m.in. zaburzenie rytmu serca, upośledzenie równowagi kwasowo-zasadowej, udar mózgu a nawet i śmierć naczyniowo-sercowa.
Najlepszym rozwiązaniem hipokalemii jest zaproponowanie pacjentom diety bogatopotasowej i niskosodowej i obniżenie dawki diuretyku. Zbyt wysoki poziom jonów potasu jest efektem terapii spironolaktonem lub eplerenonem. Nietrudno domyślić się, że przeciwdziałanie hiperkalemii jest zupełnie odwrotne niż w przypadku niedoboru potasu.
Niedobory magnezu i sodu
Hipomagnezemia i hiponatremia niezwykle często towarzyszą wyżej opisanemu problemowi niedoboru potasu, co wynika z niewłaściwego (nadmiernego) stosowania leków o działaniu diuretycznym. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej może mieć niekorzystny wpływ m.in. na prawidłową pracę mięśni (w tym mięśnia sercowego) i funkcjonowanie systemu nerwowego oraz przyczynić się do długotrwale utrzymującego się uczucia zmęczenia.
Zaburzenia metaboliczne
Choć terapia diuretykami i β-adrenolitykami niesie wiele korzyści dla walki z nadciśnieniem, to warto wiedzieć o szeregu skutków ubocznych wynikających z ich stosowania. Mowa tu o zaburzeniach metabolicznych, które mogą polegać m.in. na występowaniu insulinooporności, nadmiernym poziomie glukozy czy nieprawidłowościach dotyczących prawidłowej równowagi lipidowej. W przypadku diuretyków warto wspomnieć o ryzyku rozwoju hiperurykemii i dny moczanowej.
Obrzęki
To wynik stosowania antagonistów wapnia, które oddziałują na stan i funkcjonowanie naczyń krwionośnych. Obrzęki są zwykle zlokalizowane w obrębie kostek – najlepszym rozwiązaniem jest wdrożenie do terapii inhibitorów ACE i sartanów.
Intensywny bronchospazm i kaszel
Skoro mowa o inhibitorach ACE, to należy wspomnieć, że ich stosowanie może doprowadzić do rozwoju suchego i męczącego kaszlu, któremu może towarzyszyć obrzęk naczynioruchowy krtani. W celu przeciwdziałania zaleca się zmianę inhibitorów ACE na sartany – zamiana sprawdzi się także u pacjentów z astmą i POChP.
Bibliografia:
- Baszczuk A., Kopczyński Z., Musialik K. „Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego na świecie i w Polsce” Forum Zaburzeń Metabolicznych 2014, 5(4): 141-147.
- Martynowicz H., Szuba A. „Najczęstsze działania niepożądane leków hipotensyjnych – jak sobie z nimi radzić?” Medycyna Po Dyplomie 2011, 9(186): 29-34.
