Hipertensja, czyli nadciśnienie tętnicze jest schorzeniem kardiologicznym, które wymaga wdrożenia leczenia farmakologicznego. Jedną z grup leków stosowanych w celu normalizacji ciśnienia są diuretyki – na czym polega fenomen ich działania i czy są rzeczywiście skuteczne w przeciwdziałaniu zbyt wysokiemu ciśnieniu?
Czym są diuretyki i jaki jest ich mechanizm działania?
Leki moczopędne, zwane też diuretykami, to grupa produktów leczniczych oddziałujących na nerki. Ich zadaniem jest spotęgowanie procesu usuwania nadmiernie nagromadzonej wody i soli z organizmu, co skutkuje intensyfikacją oddawania moczu. Dzięki temu leki diuretyczne wspomagają oczyszczanie ustroju z nagromadzonych związków toksycznych. Niemniej jednak warto dodać, że nasilona utrata moczu i wody jest nierozerwalnie powiązana ze zmniejszeniem stężenia elektrolitów, zwłaszcza sodu i potasu.
Jakie są rodzaje leków moczopędnych?
- Diuretyki tiazydowe odpowiadające za hamowanie wchłaniania zwrotnego sodu.
- Antagoniści aldosteronu to leki diuretyczne charakteryzujące się oszczędnością potasu.
- Diuretyki pętlowe, często też określane mianem osmotycznych, oddziałują na początkową część pętli Henlego występującej w nerkach, ograniczają wtórne wchłanianie wody, co w konsekwencji prowadzi do spadku objętości osocza i wzmożenia wydalania sodu.
W jaki sposób diuretyki wspomagają leczenie nadciśnienia tętniczego?
Kluczem skuteczności farmakoterapii diuretykami jest ich oddziaływanie na gospodarkę elektrolitową. Stosowanie leków moczopędnych wyzwala w organizmie konieczność usunięcia nagromadzonego sodu. Mocz, który zawiera wodę i sód, zostaje wydalony z ustroju i tym samym powoduje zmniejszenie całkowitej objętości krwi. Rezultatem tego jest spadek tempa przepływu krwi przez struktury naczyniowe i tym samym dochodzi do wyzwolenia efektu hipotensyjnego, czyli obniżenia zbyt wysokiego ciśnienia. Wskutek zmniejszenia ciśnienia dochodzi do istotnego zapobiegania wielu chorobom serca i układu krążenia (np. niewydolności lub martwicy mięśnia sercowego), a także wielu innym niebezpiecznym schorzeniom (np. ischemicznego udaru mózgu).
Czy stosowanie diuretyków jest bezpieczne?
Leki moczopędne wykazują dużą skuteczność w farmakoterapii nadciśnienia tętniczego. Nie są jednak pozbawione wad. Diuretyki tiazydowe, które są najczęściej wykorzystywane w przeciwdziałaniu hipertensji, niosą za sobą ryzyko hipokaliemii – nadmiernej utraty potasu. Potas to niezwykle ważny pierwiastek w codziennej diecie, a także niezbędny minerał dla ludzkiego organizmu. Hipokalemia przyczynia się m.in. do obrzęków, niekontrolowanych i bolesnych skurczów mięśni, nadmiernej nerwowości, przewlekłego zmęczenia czy też zaburzenia rytmu serca. Alternatywą mogą okazać się wcześniej wspomniane diuretyki oszczędzające potas. Niemniej jednak osoby stosujące leki o właściwościach moczopędnych są zmuszone do kontrolowania poziomu elektrolitów, w tym także sodu. Zbyt niskie stężenie sodu może skutkować hiponatermią, czego konsekwencją może być śpiączka.
Diuretyki tiazydowe i antagoniści aldosteronu są niezwykle często kojarzone u pacjentów, aby zminimalizować ryzyko niedoboru potasu. Oprócz tego diuretyki łączy się z innymi lekami – inhibitorami konwertazy angiotensyny (ACE) i sartanami. Złożona farmakoterapia nadciśnienia tętniczego nie tylko gwarantuje mniejsze szanse hiperkaliemi, ale i potęguje efekt hipotensyjny.
Ponadto nie można zapominać, że leki moczopędne mogą doprowadzić do niedoboru potasu i wapnia oraz zaburzać prawidłowy metabolizm tłuszczów i węglowodanów. Co więcej, warto pamiętać, że diuretyki nasilają oddawanie moczu i w związku z tym pacjenci są zmuszeni znacznie częściej korzystać z toalety.
Bibliografia:
- Grossman E., et al. "Diuretic treatment of hypertension." Diabetes Care 2011, 34(Suppl 2): 313-319.
- Gaciong Z., et al. "Miejsce gotowych połączeń lekowych w terapii nadciśnienia tętniczego – stanowisko ekpsertów." Nadciśnienie tętnicze 2009, 13(6): 363-370.
- https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/badania_leczenie/59545,leki-moczopedne-diuretyki
